Aentwaereps

maandag, januari 21, 2008

126:Gescheedenis is ginen droeëge kost !


Gescheedenis is da t droeëge kost ? Banieët , leist deis dan mor is:


De volgende kieër da g’oe w aende go wase n én ge veengd da ’t woater wa te kaud is, deengt dan is oo da’t vreuger was. Eer e poar gevalekes van raungd 1500:
De mieëste meingse traude in jeunee oemda s ze dan un joarleks badeke noame n én dan nog toamelek fris rauke.
Teige dieën taid begoste ze toch al wa te steengke. Das de reide weroem da t de broid nen bloemekei meinam oem eure laifruik wa te kamoefleire.
Doar komt dus de gewoeënte van da t de broid vandoag nen bloemekei in uir pole n ei.
Zoe w en bad bestoong oit en groeëte koip gevuld mé waerem woater.
De groeten boas mocht ieëst in ’t prauper woater, dernoa kwoame dan de zuine én d’aender veingte dee j aungder 't zélefde dak woeënde. Dan woare de vrauwe on de buirt én dernoa de klainjoong. De platekeengdere weere ’t lést van alemoal gewase.
Teige dieën taid was da woater zoe smèèreg da ch g’er gemakelek eemand kon in kwaitspeile.
As da gebuirde , noemde ze da “ ’t keengd mé ’t badwoater wéggooje”.
D’oize in dieën taid ade n e stroojen dak zaungder aute gebeengte.’t Was d’ieënege plets wer da t de bieëste n unaige koste waerem aawe. Deroem lèèfde de kate n én de moize n én al ’t aender ongedeerte in ’t dak.
As ’t rèègende dan weer et doar ieël glateg én soems reize dee bieëste dan oit én daungderde van ’t dak. D’Éngelse zége dan
“It’s raining cats and dogs”

Meschin weere d’aa waive n oek ba dee kate n én moize gezét want ba j aungs zege ze: “’t Rèègen d aa waive !. "
Mor soems veele der oek spule in ’t ois. Da was e groeët probleim veral in de slopkoamer wer da ‘t ongedeerte én de straungt oe schoeën bédegood no de vontsjes koste n élepe. Deroem zéte ze groeëte poale on un béde n oem er loakes auver ’t ange. Zoe zén d’eimelbéde in de wèèreld gekaume.
In dieën taid kokte z’ales in de kuike n in ieëne groeëte keitel dieë dag in dag oit bauve ’t veur eeng. Eedere morege weer ’t veur wér oangestauke én weer er ’t ieën én ’t aender van eite n ingesmeite. Z’oate mieëstal greungte én mor waineg vlieës. Soaves weer er dan van dieë staufpot wa geite. Den auverschot bleif er in ver de volegenden dag. Da weer dan wel kaud, mor ’t weer de volgenden dag wér oepgewaeremd.
Soems koste z’al is e vaereke te pake kraige. ’t Was en tieëke van raikdoem as ne veingt e stuk spék mei nor ois kon breinge.Da was dan oem mé te stoefe. As er bezeuk was, dan sneije ze der e stukske n af oem soame mé t de bezeukers oep te knabele.
Wee géld genoeg ad kon oek oit tine taloeëre n eite !
Eite mé nogal nen oeëge zurtegroad zeregde n er vuir da ’t er wa loeëd in ’t eite terécht kwam. Da gaf dan af én toe bloodvergiftegeeng én soems leet er wél is eemand zene kèès.
Da ch gebuirde veral mé tomate. Da’s de reide weroem da s ze geenge deingke da tomate groeët vergif zén.
’t Broeëd weer verdieëld voleges de belangrekad van de meingse . De waerekmane kreige d’ aungderst’oangebraende kest. De bezeukers kreige de krokaente bauveste kest. Den auverschot sloog de rest van de famile in un kas.
Ze droongke n oek beer én wiski oit looje beikers Dee kombinoase zeregde n er ver da t de zatekule n e poar doage n auver ’t stroat laveirde. As zoeën zoipschoit dan ieëmel grogi oep ’t stroat gevaungde weer, dan begoste z’al ales klèèr te moake ver zen begroafenis. A weer wel e poar doage n ieëst oep de kuiketoafel gelei terwail da t de rést van de famile zat te sjmautse. Aungdertuse wachte z’af of em meschin toch nog zau waker were. Doar komt de gewoeënte van oem en doeëdewoake n in te stéle.
In Eingeland ade z’oep ne momeingt gin plets nimer ver al dee doojene. Ze vaungde er niks beiter oep dan d’aa kiste n oit te groave n én de knauke nor e kneikelois te breinge.Oep dee maneer koste ze de groave trug gebroike n én soems de kiste résikleire.
Van taid tot taid ontdékte ze da ba ’t oepternift aupene van de kiste, da t er eemand on den binekaent on’t aut ad zite krabe. Dan veel une fraeng da z’eemand lèèvend begroave n ade.
Van toongs zén z’e koereke raungd de polse van de doojene gon beengde. On da koereke kon ne schaindoojene dan tréke n oem bauve de graungd en béleke te doong reengkele.
Der must dan eemand ieël de nacht oep ’t kaerekof gon zite oem ’t oeëre of da t da béleke ni begost te reengkele.
Oep dee maneer weer eemand ‘geréd duir de bél”

Veeng de na nog altaid da ch gescheedenis droeëge kost is ?

donderdag, januari 17, 2008

125: Eugeen Van Mieghem



Aentwaerepse pagaders

Van Mieghem is gebaure n oep den 1sten oktauber van ’t joar 1875. Zen aawers ade n en stamenei . Ieëst was da d oep de Van Meterekoi én dernoa in de Montevideijaustrot oep ’t Ailandsje flak auver de magezaine van de Red Star Line , dee bestoong van 1872 tot 1936 én zau mieër as drai miljoong gelukzeukers nor Ameireka brénge. Van Mieghem zau w in zen tieëkeneenge n én schilderaije al d’éleingde n oitbélde van dee sukelérs. Ze voader was bevrachter van binescheipe.


Jaudse Landveroizers

Al van in zen juigd ei t em kune zeeng oe w ard da ’t lèève was in d’Oavebeurt. A was nog mor ne snotnuis as zen aawers al zoage da t em gèère n in en oekske geeng zite tieëkene. ’t Was dan oek ni f verwaungderlek da t em loater no d’ Akademee wau goan. Doar lieërde n em aungder aendere Van Gogh kéne. Mor al in 1896 weer em duir zene proféser boitegesmeite. Dee n onoeëzele proféser Siberdt ad oek teeng joar dervuir Vincent van Gogh on de duir gezet. (Zoe w’is oek Van Ostayen mé klike n én klake oit ’t Ateneijem van Aentwaerepe gesmeite duir de konsérvateeve boerzjwas). Aungze Van Mieghem is nog ni s zoe beroemd as van Gogh mor da komt nog wél.De lésten taid ‘t schaint is er vaul belangstéleeng ver zen tieëkeneenge n én schilderaije.

De stamenei van ze mooder.

A was in kontakt gekaume mé ch gaste dee dezélfd’ oepvateenge n ade n auver ’t lèève. Ze kwoame soame n in De Kapél néfe ‘t Ésenois . A lieërde n er ’t Anarchisme kéne n én a j ad zenaige vuirgenaume de kunstenér te were van’t volek van de Doke n én d’Oavebeurt: schipers én laendloeëpers , boildroagers, zakemoksters ,oore n én émigraente. A zag de deuzende landveroizers dee vanoit Paule n én Rusland oep de vlucht woare ver de pogroms én dee dochte n en beiter lèève te kune begine n on den auverkaent van den oséjoan, in de neeve weireld: Ameireka .

En Zakemokster


In ’t joar 1901 dei j em mei on’t Bruselse Schilderssalon. Én a j ad suksés! Zain schilderaije n eenge n er néfe dee van Monet, Cézanne, Vuillard, Renoir n én Pissarro. Dee zén amel ieën ver ieën weireldberoemd gewere. Mor aungze Van Mieghem éme ze vergeite. In Aentwaerepe was er benoa gin kat dee j oeët van em goeërd ad. Tot vuir kert, naa w éme z’aindelek ontdékt wa d e zjenee da Van Mieghem is.
Den 28ste janewoare van ’t joar 1902 traude n em mé j Augustine Pautre, e mokske n oit Brusel dee j in Aentwaerepe n oek tieëkenénschilderlése volegde. Dazélefde joar , den 11de novémber,weer ze zuineke gebaure (ge zee a j ad ni stilgezeite !) .Da maneke weer oek Euzjèèn genoemd gelak ze voader.
In 1904 was em in Amsterdam én toongs weer er in Laungde n e intresaent artikel auver em geschreive. Da d ieëte “An Artist of the People” (Nen Artist van ‘t Volek). Zen pastels van dieën taid mé t de dokwaerekers toeëne n aungs d’arde réjalitait van toongs. Terwail Meunier den arbaid idéjalizeirde leet Van Mieghem d’éleingdege kaente van ’t lèève van de dokwaerekers én de zakemoksters zeeng.
A was oek ne kopege staineizel want a wau ni da d eemand ze waerek zau koeëpe n oem er dan mé te gon sjagere. D’Aentwaerepse boersjwas van den taid dieë zun den Bel Époque noemde, kochte nateurlek niks van em. Da’s worschainlek oek de reide weroem da t em noeët aereg beroemd gewere n is.



Augustine is zeek

In novémber van 1904 wert zen Augustine zwoar zeek noada s z’as modél gepozeird ad in den ateljei van en groep artiste n én den 12de mèèrt staereft z’on de vleegende tèèreeng.
A zat zoe deep in de put noa den doeëd van ze vrauke da t em tot in 1910 ni mieër wau w ékpozeire.


Vertrék van émigraente.


Noa d’ieëst’ ékspozeese van 1912 in ’t Aentwaereps Kuineengklek Keungstverbaungd kwam er aindelek wa mieër belangstéleeng mé t de groepsténtoeënstéleenge in Kuile n én Den Oag. Mor duir den ieëste Wèèreldaurlog kwam er niks van in ois. In den aurlog woeënde n em ba ze mooder oep ’t Ailandsje. In mèèrt 1919 kon em ’t waerek da t em geprésteird ad taides den aurlog dan toch ékspozeire in ’t Kuineenglek Keungstverbaungd. Da woare prachtege tieëkeneenge n én pastéls dee te vergelaike zén mé t dee van Käthe Kollwitz. Eermei weer em ver den ieëste kieër wa mieër békénd in ’t boitelaend.
Zene vreengd Willem Elsschot schreif dernoa w en artikel auver em én ’t rézultoat was da ’t em oek in Oland , in Scheiveneenge, kon gon ékspozeire.
Van Mieghem ei s zen aungderwaerepe noeët vaer gon zeuke: de wèèreld van ’t Ailandsje én d’Aentwaerepse doke gaf em inspiroase genoeg..

Nog ni s zoe laengk geleije n éme z'aindelek da knap waerek van Van Mieghem oek ontdékt in ’t boitelaend én wél duir en téntoeënstéleeng in ’t Picasso Muzeijem in Barselauna.


't Stanbéld van de Laendveroizer


Dees joar, oep de 24ste mèèrt, éme z’oep de Rainkoi e lèèvesgroeët braungze stanbéld ontuld da s ze „ De Laendveroizer“ gedoept éme.Da béld is gemokt gewere duir „Carla Kamphuis-Meyer“ dee j uiraige ginspireird ei d oep e schilderai van Van Mieghem. Da d is na j al ’t darde béld da s ze ver em éme gepletst. Wa vreuger weere n er al bélde n on de Rainkoi en on de Napoléjonkoi gepletst. Joa , zoe goa t da : ieëst wert nen artist in de vergeitput gedauwe n oemda ze mé s zai waerek gi géld kune verdeene n én oemda t em aender ideije n ei dan de boerzjwas, én dan as z’er bisnes in zeeng dan begine z’er vaul tralala raungd te moake. Alei, der is oek wél ne gooje kaent oan: ‘t waerek van Van Mieghem is na j aindelek werda ‘t al laengk ad mute zain én a j ei s zélefs zen aige muzeijem gekreige !

Leengks :

http://www.vanmieghemmuseum.com/
http://www.amsterdam.nl/nieuws/overzichten/actueel/nieuwsoverzicht_2003?ActItmIdt=4771
http://www.codart.nl/exhibitions/details/1412/
http://www.mensura.be/tophtml_ektid1545.aspx

maandag, januari 07, 2008

124: Vurekestauk in de Paroche van Mizeire




Dee van Seengt-Andrees , De Paroche van Mizeire, zén altaid boitebieëntsjes gewést. Oek doar éme ze nen oeëp van dee j aa w oizekes wér wa konvenoabel bewoeënbor gemokt. D’eurpraize steige novenaent. De mizeire is wel wa f vermeengderd, mor toch is et nog altaid ieën van d’aeremste waike van ’t Stad mé nen auverschot van aapeikes en aameikes.Vaul van dee j aameingskes woeëne n ieël aeremzoaleg én n éme ni f vaul kontakt mé j aender meingse. In ‘t Seengt-Andrees kwarteer zén er van dee bloke n én sos-joal apartemeingtsjes wer da t de mieëste zjust genoeg peischaive n éme n oem eeder muingd d’oiseur te kune betoale, lot stoan da z'er nog is af en too wa d ékstra van zauwe kune koeëpe. Nei, eer is aeremooj nog altraid troof. Derbai komt dan nog da f vaul van dee j aameingskes mor tot un twélef joar no ’t schaul gewést zén én gin gazét kune leize of mé f vaul moojte. On de Wilem Leipelstrot ston er van dee bloke mé sos-joal apartemeingtsjes raungd e greung plantsje. Ne luks zul de zége n in en stad gelak Aentwaerepe. Mor de meingse mute er verdeurend oepbokse teige de velegad dee soemege lamzake n auveral loate raije. De meingse n éme der e saurt verieënegeeng oepgericht én da plantsje n éme z’Aungzen Of (aigelek “Onze Tuin”) genoemd. Z’éme n oek ne wébsait :http://www.ikbenfier.be/ .
Vuirege vraidag éme z’un joarlekse neevejoarsresépse gorganizeird ver al de bewoeëners van Seengt-Andrees, ver en dieël poleteekers én nateurlek oek de gazéte n én de mane van den téleveeze. ’t Sprékt vanzélef da t dee van de Paroche van Mizeire n er oek wa lèève n in wauwe bloaze duir er en protéstakse van te moake. Deis joar geeng et auver d’énérzjeepraise dee stilekesoan onbetoalbor begine te were. Gaes, élentrik én woater were n ale doage mor durder.As ge der dan nog d’eurpraize n én wa da ch ge mut neirtéle ver oewen dageleksen bik baireikent, dan wét et wel ! De meingse dee j et ni brieëd éme daereve nimer boite kaume, want eedere kieër da ch g’oewe nuis lot zeeng kost da ch géld.Want ge zul d al gaa w is en gazét koeëpe n of en peengt gon pake n in oe stamkafeike. Oem dan nog mor te zwaige van dee verlaideleke supermarte wer da ch g’oep kerten taid en ieël kareke vol kunt loije mé j ale saurte spule dee g’aigelek faitelek zau kune mise én wer da ch ge dan tois ginen blaif mé wét. Mor toisblaive zul de zége kost oek poong: de sjofaesj wert wa d’oeëger gezet , den téleveeze sto d oep én as g’et wa prauper wil d aawe mut 'e afén too is mé t de stofzoiger raungdgon.
Deroem was er oep ’t gras van ’t plantsje nen alesbraender gezét. Doarin weere simbaulis de deur énérzjeefakteure oepgestokt terwail aleman, oek ieël wa poleteekers , er oep stoong te zeeng.
Meschin zule n eer én doar soemege raike steengkers is gon noadeingke n auver woar da s ze mé beizeg zén.