Aentwaereps

dinsdag, oktober 30, 2007

119: ALOWIEN of is 't SAMHAIN ?


En pompoong mé j en braendend késke





De léste joare wer d Alowien al mieër en mieër geveerd in aungs landsje. Vaul meingse deingke da t da van Ameireka j is auvergewoid. Mor is da wel zoeë ?
Alowien wer d in Ameireka geveerd in de nacht van den 31sten oktauber. Dan gon doar de klainmane n as skelét of as toeëveréks verklieëd van duir tot duir oem snoepekes én seingte n af te loize, zoe w as z’eer doong as ze mé t Draikuineenge verklieëd gon oep de 6de janewoare.
Alowien is aigelek en aud zoegenomd aides fieëst .


Kabalistisen Doeëdskop

De Schote n én d’Eere noome da ‘t “Samhain”-fieëst, da wil d aigelek in ’t Eers gewoeën “ Novémber-fieëst” zége. Da fieëst weer geveerd as den oeëgst bine was oep ’t eingde van de zaumer én oep ‘t momeingt da t den doongkere, kaawe weengter geeng begine. Dieën taid van ’t joar weer dan oek gezeeng as e simbaul van Pitsjededoeëd. De Kélte geloeëfde da d in de nacht van 31 oktauber de greings tuse de wèèreld van de lèèvende n én de doojene n ieël ondoidelek weer. Taides dieë nacht -- dochte ze -- kwoame de gieëste van de doojene trug aungder de lèèvende n oem un te koojeneire. De meingse dochte n oek da ’t dee doojene n et ver de Drweede gemakelek mokte n oem de tookomst te vuirspéle. Da kon dan al en ieël geruststéleeng zén ver de weengter dieë vuir de duir stoong.




En toeëveréks mé j en lileke vrat oep uire gafel

Oem da te veere weere n er duir de Drweede groeëte, ailege veure n oangestauke weroep da t er ver de Kéltise gaude deere goferd weere. Ba dee séremoneeje drooge ze kostumekes gemokt van bieëstevéle n én bieëstekope. As da verbai was dan stoake ze mé ’t veur van dieën braendstoapel ’t veur in un oize n oan oem oep dee maneer de beschaeremeeng van de gaude ’t éme den ieëlen weengter duir. Da was tegelaikertaid ver de Kélte ’t eingde van ’t joar.Dee Kélte woeënde n ongevèèr twieëdeuzend joar geleije in Eerland, ’t Verieënegd Kuineengkraik en ’t Naurde van Fraengkrek.
De katoleeke kaerek ei t da fieëst --- zoe w as vaul aender zoegenomd' aidese fieëste ---oemgedoept tot “ Alerailege” én er nateurlek de toeëverékse mé j un zwarte kate n en de skeléte n en doeëdskope n oit wéggeloate. Raungd ’t joar 800 was ’t kristendoem al vaer verspraid in de Kéltise laende. ’t Was paus ” Bonifatius IV” dieë beslaut da d oep den 1ste novémber al d’ailege n én martelére muste verieërd were. Loater kwam der dan nog den 2de novémber bai ,den dag van al de zeele van de doojene. Da weer oek mé f vaul tamtam geveerd: mé vruigdeveure n én oeptochte , mor dan van ailege n én eingeltsjes én derbai j aféntoo nen aeremen deuvel.


Lèève, Leefde n én Doeëd verieënegd

’t Waurd Alowien zau w in ‘t Eingels oeërsproongkelek as “ All Hallows Eve” gekloongke n éme. Da s zau dan vertoald in ’t Aentwaereps betieëkene “ Al(er)Ailegen Oavend”.
’t Zén d’afstameleenge van d’aa Kélte--- Eere n én Schote – dee j as z’ émigreirde nor Ameireka dee tradeese meigenaume n éme. Naa deingke dus vaul meingse da t da fieëst in Ameireka j ontstoan is, mor zoe w as ge zee d is da wél en bitsje n aenders verloeëpe.



Pitsjededoeëd zukt Klaente

dinsdag, oktober 23, 2007

118:De Verneefde Stadsfieëstzoal


Den ingang van de Stadsfieëstzoal


Aigelek ade ze gedocht et weengkelseingtrum da s ze van de Stadsfieëstzoal gemokt éme al vuirege muingd ver ’t publeek aupe te stéle. ’t Zal na wa loater zén; ’t is te zege oep den daungderdag de 25ste n oktauber 2007 (auvermorege dus).
Et aizeren geromte noa den braend

Mide n in de nacht van de 27ste n oep den 28sten désémber van ’t joar 2000 was er ne gewéldegen braend in d’Aentwaerepse Stadsfieëstzoal op de Mèèr. Der woare toongs al plane n oem de Fieëstzoal in e neef klieëke te steike (’t was geklaseird gewere n in 1983) mor duir dieën braend must ales oitgestéld were. Den ieëlen blok van de Mèèr, de Kolveneerstrot en ’t Oplaend mé t derbai de Stadsfieëstzoal éme ze naa w oemgebaud tot e weengkelseingtrum da t de Mèèr mé 't Oplaend verbeengt. Dervuir ei ’t Stad ne zoegenomde projéktontwikelér aungder den aerem genaume.’t Was in désémber van ’t joar 2004 da s ze der mé begoste. D’afgebraende Stadsfieëstzoal weer trug ieëmel oepgekalfoaterd en ’t is naa w aigelek e groeët auverdékt plain gewere. Oem da s zoe orizjineil muigelek t’aawe n éme ze de plane van 1905 van aungder ’t stof gold : de mozajik en de reljéfs oep de meure n éme ze trug oangebrocht. Oek de schoeëne parkét en dee maermere trape n éme z’oepternift ginstaleird.
De baawaeref

D’aa Stadsfieëstzoal (we zule ze zoe mor blaive noome), wer da wai j indertaid mé t schaul no too muste n oem aungze prais te gon afoale n oep 't eingde van 't schauljoar, is naa e neef auverdékt bineplain gewere mé roemeteraungd wel fieërteg sjike weengkels én nateurlek oek e poar pletskes wer da ch g' eet zult kune n eite n of dreengke.
Da weengkelseingtrum ei t drai verdeepeenge n aungder de graungd en drai verdeepeenge bauve de graungd en da z amel verbaungde mé roltrape en lifte. Der zau w oek en aungdergraungdse parkeeng gepland zén. Oep ’t gelaikvloors kun de van de Mèèr recht nor ’t Oplaend waendele.
Derbai komt nog da t d'apartemeingte n on de kaent van de Mèèr gerénoveird zén gewere. Da s zule worschainlek gin sosjoal woeëneenge zén, me gedacht.
Z’éme mai j oek gezei da t er tuse de Mèèr, de Waper, ’t Oplaend , de Vaugelemart, de Schutersofstrot én de Wilde Zieë , zoe w eet as en “Weengkelroete” zau gepland zén.

Leengk :

As ’t oe w intreseirt dan kun de nog is lestere nor ’t intervjoo da t den ATV gemokt ei j oep 19/05/2006 toongs da s ze nog dochte da 't neef weengkelseingtrum oep ’t eingde van de vuirege muingd zau w aupe zain.

Marleen De Wolf

Dirékteër Multi-Development Belgium


http://www.atv.be/v3/newsdetail.aspx?id=1941&mid=16

donderdag, oktober 18, 2007

117:Den Aentwaerepse kulinèèren toortoeristik

In vaul Aentwaerepse kafeikes kun de ni j alieën en gooj peengt kraige, mor oek eer én doar is er wél wa te bike.Da ch go f van ne krokmes-jui j of en krokmedam auver en tomatkrevét of gewoeën en ardgekokt aike. Dee ston dan in e saurt bokoal oep den toeëg. G’ét er ’t groije nor oe laengk geleije da t dee j oit e keeke n uir gat gekaume zén. Mor a ch ge verékt van den oonger dan zau d’ales in oe kas sloage nateurlek .




Ne Krokmes-jui

De tomatkrevét wer d’eer on de toeriste verkocht ver oténteek Aentwaereps. Soemege bewèère da t da e “streikgerécht” is. Oo kan da na ? In ’t Schéld zwémt er toch gine gaernot (krevét is Fraens ver gaernot as g’et nog ni wist) én wee in Aentwaerepe kwikt er na zoevaul tomate in zene n of da t em doarmei j al dee toeriste zau kune bevuirroade ? Gewoeënlek wert zoe w en tomatkrevét as nen oantrei ofte vuirgerécht geserveird, mor ge kunt da nateurlek oek zaungder wa d’aenders no bine speile.




Ardgekokt' Aire

En aender zoegenomd streikgerécht wer da s ze dee toeriste in d’ Aentwaerepse restoroankes blai mé wile moake n is wa s ze ne “Salaed Rubens” daereve noome. Wa d a t da na pesees is da’s moojlek te zége want da d ang d af van de fantasee van degeine dieë zenaigezichzéleve sjéfkok daereft loate noome. ’t Eenege da t er mieëstal wél in is, is en schuit “Elixir d’Anvers” da s z’in de saus of de vinèègrét geete. ’t Stoeme n is da t da na j aigelek nen oantrei zau kune zain én da t da mieëstal de pladerésistoans ( in ’t Fraens : plat de résistance) ofte ’t oeëfdgerécht mut were. A ch gai’t snapt, dan snap ek e d oek.



En Krokmedam


Varder veeng d’oep vaul meneukes zoe w eet as ne staufpot of nen utsepot. In Aentwaerepe zén da gewoeënlek roape mé schoapevlieës. Wa s ze der varder nog amel baigooje da verschilt nogelang oit wéleke broek da t de sjéfkok geschud is. Mor as ge ’t volgende ba mekoar kapt dan kun de ni f vaul verkieërd doong: pakt wa knolsélder én blieëksélder; doo ’t er nog wa ropekes bai, wa peekes én wa parai; stroojt er wa kroije n auver zoe w as: zaut, peiper , kroinaut én péterseile. Pakt al ’t vlieës da ge ba den bieënaawer goojekoeëp kunt kraige oep dieë momeingt: vaerekesoeëre, vaerekesstértsjes, auverschot van koteléte n én weste. Smét er dan nog wa petatsjes bai j én zét ieël da boeltsje n oep ’t veur. Lot et ne langen taid stauve n én as ge deingt da’t klèèr is, schép et dan oep en prauper taloeër én géft er nog en klad mosterd bai. Ge zul d is zeeng oo da ze doar van zule sjmautse. ’t Is ieënvaudege kost in faite mor ’t kan ieël laker zén!
Vreuger was bifstékfrit de mieëst geserveirde schautel in Aentwaerepe. Mor da schaint ni mieër zoe gevroagd te were.Teigewaurdeg wil d eederieën af en too en gooj porse “mosele mé frite”. Er were n al zoevaul mosele geite da s z’al mosele mute n importeire van aender laende n én da t de moselboore van Oland mute véchte n oem une kost goo te kune verdeene.Der komt nateurlek oek nog bai da d aungs kust er ni mieër zoe prauper bailei.




Salaed Rubens



Wee j écht wilt loate zeeng da t em ne gediplomeirde moselfrèèter is, dieë gebrekt gi verkét mor dieë némt de mosels oit un schélep mé t de schélep van en aender mosel. Doarmei kun d oek oe frite nor oe w eitzoal breinge. Mosele were n altaid geserveird in zwarte kasrole . Der ei s zélefs nen oartist e keungstwaerek van gemokt da ch ge kunt gon bewaungdere in Geingt in ’t S.M.A.K ..

Ne gewoeëne pot mé mosele

(eer kun de gerust van eite)

Et keungstwaerek van Marcel Broodthaers

(al dee schélepe zén leig: géft mai dan mor leever dieë pot mé j échte mosele)

Nog zoeë keungstwaerek mor dan in't roeëd

(oek ni j oem oep 't eite )

Wér zoeë keungstwaerek mor dan in en sjakosj van "Delvaux"

(da was ver den 175ste verjoardag van 't sjakosjefabrikske)


Wee toch nog altaid leever nen bifstékfrit wil d'éme ( ge mui d oek zége: "nen bufsték" of "nen bufsteik" of" nen bifstuk "; of gewoeën "ne steik" : in Aentwaerepe verstoan z'ale toale ), dieë n ei kuis genoeg. Der zén nog ieël vaul réstoroankes dee da d oep une meneu j éme stoan. Ge kunt da kraige n in de volgende varjetaite: blui, sénjoa of bjîkwi (ge kunt nateurlek oek zége: raa,alefduirbake of goo t duirbake, mor no ’t schaint smokt oewen bifsték beiter as g’er e maungdsje Fraens ba klapt). As ge “sénjoa” mor ni f vertoald nor ’t Eingels as “ bloody”, want z’éme mai gezei da t da d oek eet aenders wilt zége.
Wél mute, as er Eingelse n in ’t gezélschap zén, on de garson vroage van wélek bieëst da t den bifsték komt. Want nen Aentwaerepener sprékt oek van ne “pèèrdenbifstuk” (wa t da n aigelek pèèrdevlieës van en kooj, of reungdsvlieës van e pèèrd is).





Nen Bifstékfrit

‘k Zég oe da mor oemda’k zélef oeët mé nen Eingelsman biftstékfrit gon eite zén in en friteur oep de Pèèrdemart. Dieë n Eingelsman ei t da ieël smoakelek oepgeite, tot oep de momeingt da ’t em gezei weer da ’t em pèèrdevlieës ad geite. A j is toongs rétepetét no de koor geloeëpe n én a j ei al da lakers eroit gekotst.
Ba dieën bifstuk kun de dan keeze wa f ver saus da ch ge zau wile: peipersaus, provinsoalse saus, of béjarnèèssaus.
Ge zee der is kuis genoeg én in Aentwaerepe mute de toeriste n al zeiker gine oonger laije.
Ba zoe ne pla wert er dan oek duir de mieëste toeriste n en tipis' Aentwaerepse peengt gedroongke: én wa d is er na j écht Aentwaereps: en boleke nateurlek !
Oem t’ aindege pake we dan nog e kofke mé j en Aentwaereps andsje.
‘k Zau wél is wile n oeëre wa d al dee toeriste zoe w al vertéle n as ze trug tois zén. Der zal nogal en flosj oangaenge were der mut ek gin tieëkeneengeske ba moake.

vrijdag, oktober 05, 2007

115: Spoit élef géf d oek woater




Gin fotaukes van schoeën maskes nimieër ba d’Aentwaerpse Pompeers




En tadsje geleije kwam den Burger van Aentwaerepe ---gewét wél de Patrik ---oep bezeuk ba de pompeers oem e poar neef rekreute n un zwèèr af te neime. Én wa s zag dieën braeven burgervoader doar ? A kon zen oeëge ni ch geloeëve ! In de kantin achter den toeëg eeng er ne pauster ( dieë der no ’t schaint al van in dieëzekestaid angt) mé j en bloeëte medam oep.
Alei, worschainlek ad de Patrik dieën dag zene fok ni j oep zenen tuit gezét want aigelek faitelek was ‘t amel ni s zoe w aereg as wa t em er van gemokt ei. Da schoeë keengd sto t er mé j en braendspoit in uir pole n én nen élem oep uir vreengdelek kopeke.






Da d is ze !


Den Burger stak ne spitsj af auver et fait da d ai vaungd da t de pompeers nog altaid deingke da d un kot en bastjon mut blaive ver auverjoarse matsjaus. Moménteil zén er no ’t schaint oep de 730 nog mor 5 vraaweleke pompeers. Tot naa too ei t er nog gin ieën van dee maskes ( dee j alemoal goo w un “maneke” kune stoan) geréklameird da t dieë pin-up doar angt.

“ Ge zau toch oek ni ch gèère n éme da t er eer fotaus van bloeëte veingte n ange” mut de Patrik gezei j éme.

Na ieërlek gezei : de mieëste mane zén alieën mor nét in un schoeë szaungdags kostum. Meschin ad Patrikse wél schrik da s z’em der zoe in zenen twalserei zauwe n on de meur ange ! Joa, da s zau nateurlek gi zicht zén !
Ver mai part muige der gerust wa knape vraukes teige de meure van de pompeerskazaerne n ange. Zoelaengk as da’t mor ni f vulgèèr wert. We kéne n amel wél ’t verschil--- zau’k zoe deingke--- tuse zoe ne pauster of en pornogroafise fotau.
As da t duirgo dan stél ek vuir da t den Broabau ---dieë nautabeine vuir ’t Stadois in zene fliker sto te spreenge n oep ’t verkieërd bieën ---ofwél e kostumeke n oan krai , ofwél nor ois gesteurd wert oem tenmeengste zene pizjema te gon oale. Trauwes, dee j afgekapt’ aend dee j em vastei, da zét oek oan tot “zinloeës gewéld”. Én wa t doong we mé t de schilderaije van P.P.Rubens ?Amai, der zég de wa ! Morege n amel no de kélders van de muzeijems of er vurekestauk mé speile !

Zoe kun de nateurlek nog vaerder gon én blaive zieëvere. Mor ‘t is te zot oem doeëd te doong !Patrik,astembleeft, zwaenst na ni j ei ! Of wil de meschin trug no de taid van d’Inkwizeese ? Ge zé ch goo beizeg mé j oewe zieëver in pakskes. Binekert mute we ’t Stadois “’t Aentwaereps Krémlin” gon noome.

Ik stél vuir da we néfe da schoeë keengd ne fotau van aa w ange zaungder aungderléfke n én mé j oe bile bloeët . Gruter kontrast zul de ni kune veengde. Wéde da d aa smooleke der ni laengk zal ange ? Wee wilt er na nog en boleke dreengke as g’ieël den taid oep zoe nen tristegord mut zite zeeng ? Alei, Patrik, zég d algaa da ch ge da s zoe ni bedoold ét én we zule n er de spaungs auver vèège. W'éme altaid vaul simpatee ver aa gad, mor naa zé d er toch on't néfe sloage.

Of zau’t ni beiter zén oem de patroeënailege van de pompeers in ieër t’érstéle ?Der kun de zeiker én vast menieër pastoeër plezeer mé doong.Ge mui t dan keeze: D’Ailege Barbara of den Ailege Florian.


Den Ailege Florian
D'Ailege Barbara


Tuse n okskes: w’éme ‘t léste van de Flair al gezeeng. De kampanje” Pakt men berste”. Gai nog ni ? Doo t da t dan: dan zul de gaa zeeng wee da d eer den ipokreet is.

Zule we meschin oek inieës mor trug mé t de pèèrdewoage gon bluse ?

Leengk

http://www.nieuwsblad.be/Article/Detail.aspx?ArticleID=8R1IO8OH