Oem te begine: van woar komt de noam van aungs stad ? Wel,tot in de zeiveteengd’ieëw schreive ze “Hantwerpen”. A we de soage van Broabau mute geloeëve, dan was da d oek zoeë. Den bocht van ’t Schéld weer vreuger bewokt duir ne ruis: Druwon Antigon. Dieë must van eedere schiper dieë verbai wau vèère poong éme. A ge ni wau w afdoke dan kapte n em en aend af. Da bleif s zoe deure totda t er ne Romainse soldoat, Silvijus Broabau, de ruis no ‘t peerelaend kon steure. Én deize kieër was ’t de ruis zen aend dee j in ’t Schéld gesmeite weer. Én zoeë kaume we dan on de noam van aungs stad “Haentwaerepe”. D’ieëste léter spreike wai ni j oit ( noeët ni) én vandoar da we naa “Aentwaerepe” zége.
De gelieërde bole bewèère da t da amel flaawekul is. De noam van aungs stad zau kaume van “oanwaerep” . Da s zau nen oeëp zaend gewést zén dieë duir de stroeëmeeng van ’t Schéld was blaive lige, eeverans in de beurt woar da naa ’t Stieën sto. Doar zauwe dan oek d’ieëst’ Aentwaerpenére blaive n ange zén. Toongs da s ze de meure van ’t Schéld zén gon réchttréke in de neigeteengd’ieëw, zau dan dieën oeëp s zaend verdweine zén. Ge zee ‘k ém al vaul “zau” mute schraive n oemda t dee gelieërde bole n er oek gin floit van weite.
Aender gelieërde n éme in den Aentwaerepse graungd zite vreute. Dee beweire da t er al in den taid van d’aa Romaine én de Galijers (da mut zoe ongevèèr in de twide n én de dard’ieëw gewést zén) meingse woeënde n in den bocht van ’t Schéld. Da was oek zoeë raungd 650, toongs da ’t Kristendoem eer in de maude kwam. In 836 kwoame de Naurmane n eer den bool kert én klain sloage n én van da stukske n Aentwaerepe zal er ni f vaul auvergeschaute zén. Loater kwoame n er trug meingse woeëne, ongevèèr doar werda naa ’t Stieën sto. Da weer dan e neef begin van ‘t Stad.
Toongs da d’Aentwaerepe raungd 970 en greingsplets weer van ’t Dets Raik, baude z’en aute vésteeng. Loater weer dee vervange duir en stieëne burecht (’t Stieën) mé ne meur der raungd. Aentwaerepe weer e “Maerekgroafschap” van ’t Aileg Roeëms Raik van de Detse Noase . ’t Schéld was de gréns én on de n auverkaent – ’t Seengtaneke --lag et Groafschap Vloandere.
On de zoiderkaent van Aentwaerepe baude den Ailege Norbértus in de twélefd’ieëw de Seengt-Michilsabdai. De kanuneke van ’t kaerekse da t doar ad gestoan, veroisde no’t naurdelek gedieëlte én begone doar mé j en neef paroche, ‘t sentrum dervan was d’Aungse Livevraawe Kaerek , de vuirloeëpster van d’Aungse Livevraawe-Katedroal. De stad was van toongs af en dieël van ’t értogdoem Broabant. Ze weer altaid mor gruter én gruter in de verem van ne kreeng, wa da ge naa nog altaid kunt zeeng in ’t Aentwaereps stroateplan.
En ieëste ékonaumise bloojpérjaude kwam er in de vieërteengd’ieëw. Dan weer Aentwaerepe ’t vernomst’ aendelsséntrum van Wéstuiraupa. Aungs stad was beroemd oem uir zieëjoave én uir wolmart. In 1356 weer de stad ba ’t Groafschap Vloandere gereikend én we verlaure nen oeëp privileizjes , dee dan no Bruge verzailde. Mor féfteg joar loater weere de role n oemgekieërd én Aentwaerepe begon zenen oanloeëp no de Gaawe n Ieëw. Aentwaerepe weer en wèèreldstad, et ékonaumis seingtrum van de zésteengd’ieëw.
’t Was deis aendels-én kulteurseingtrum da t duir de Floréntain Lodovico Guicciardini ‘ lodovi’ko gwitsjardi’ni] de schunste stad van de wèèreld genoemd weer. De beroemste mane oit dieën taid zén: de schilders Quinten Metsys [kweengtematsais’] én Bruegel [brui’gel] , den druker Plantin [plantain’], d’umaniste n én gelieërde gelak Lipsius [lip’sijus], Mercator [mérkoa’ter], Dodoens [dodoons’] én Ortelius [ortei’lijus]. In de twid’éleft van deis ieëw kwam dan de godsdeengstaurlog tuse de protestaente van ’t Naurde én ‘t katoleeke Spanje. De vrieëselekste gebuirtenise woare: den Beildensterem (1566) én de Spoanse Feure (1576) Da d aindegde mé t de Val van Aentwaerepe (1585).
Noa de Val van Aentwaerepe weer Filips den Twide n eer den boas én d’ Olanders slaute ’t Schéld af. Da was ver aungs en ramp.Én ni j alieën de Protéstaente ginge n oep de loeëp. Oek de raike burgers én de knape kope troke nor Oland .Van d’aungderddeuzend inwoeëners in 1570 bleive der nog ongevèèr fieërtegdeuzend auver in 1590. Toch deurde den blooj van Aentwaerepe nog tot in ’t mide van de zeiveteengd’ieëw, mé schilders zoewas Rubens [ru’bes], Van Dijck [vandaik’]; Jordaens [jordoans’] én Teniers [teneers’], de familes van béldauwers Quellin [kelî’] én Verbruggen [verbru’ge], drukers gelak Moretus [morei’tus] én de beroemd’Aentwaerepse klavesimbelbauwers
Van 1650 tot in de neigeteengd’ieëw bleif ’t Schéld dicht én Aentwaerepe weer e proveengsestadsje. Aungder d’Oeësteraikers (1715-1792) probeirde Jauzéf II [twieë]‘t Scheld wér vrai te kraige, mor da mislukte. In 1795, aungder de Fraense bezéteeng, lukte da wél, mor deize kieër weere we teigegaawe duir en Éngelse blokoade. Da kwam duirda Napoleon [napau’lejon] d’ Aentwaereps’oave “ e pistaul” noemde “gericht oep ’t art van Éngeland”. On de Fraense pérjaude (1792-1815) daengke we wél ’t begin van en modérn’oave, mor tegelaikertaid was et en pérjaude woarin da d énorm vaul kunstschate gerat weere n én er vaul schoeën spule kapotgemokt weere. Er weere zélefs plane gemokt oem aungs katedroal af te breike. Stél d oe vuir !
Noa de val van Napoleon [Napau’lejon] in Waterloo [Woa’terloeë] (1815) woare we éfkes wér soame mé t d’Olanders. Da d aindegde mé t de Bélgise Revoleuse (1830) én oepterneeft weer ’t Schéld afgeslaute. We muste wachte tot 1863 oem trug vrai duir te muige vèère.. Van dan af kwam er trug lèève n in d’ Aentwaerepse braawerai.
In de tweengtegst’ieëw groojde n én bloojde n Aentwaerepe (baleve nateurlek toongs da t de Detse gedeurende veer joar mé j alemoale tegelaik oep bezeuk kwoame).
In 1993 weer Aentwaerepe tot Kultureil’Oeëfdstad van Uiraupa geboembardeird.
De rést mut ek oe nateurlek ni f vertéle. Da d é de zélef meigemokt.
Wil de nog wa mieër weite n auver de gescheedenis van Aentwaerepe, probeirt dan is deis leengks:
http://www.casanascimento.centerall.com/custom1.phphttp://stadsarchief.antwerpen.be/Unrestricted/DefaultEfloris.aspxhttp://www.geschiedenisvanantwerpen.be/forum/index.php
IK ZEENG A ZITE
